Archieven: Organisaties

Deze archieven bespreken de zwarte queer geschiedenis in Nederland en zijn opgezet met activisten en community members van verschillende generaties.

House of Hiv – House of The Black Queer Archives

Het is een bijna onmogelijke taak om de veertig jaar strijd tegen hiv en aids door de lhbtq+ community van kleur in één kamer te vatten. Naast de beperkte beschikbare fysieke ruimte, was en is de zwarte scene veel meer verborgen en afgeschermd. Met zwart bedoelen we niet alleen Afro-Nederlanders, maar alle niet-witte community’s. 

Bij veel culturele groepen van kleur heerst er tot op de dag van vandaag een groot stigma op mensen uit de lhbtq+ community’s. En dat nog los van het stigma op hiv. De kans op verstoting uit de familie was – en is nog steeds – sterk aanwezig. Wat hier nog bij komt is de kans dat de gehele familie door de culturele groep waartoe zij behoren de rug wordt toegekeerd. Geheimhouding en discretie zijn doorgaans de enige overlevingstactieken. 

In deze kamer is ervoor gekozen de zwarte geschiedenis in woord of in beeld door een aantal activisten te laten vertellen. Prominente activisten die open waren/zijn over hun seksuele voorkeuren en soms ook over hun hiv-status: o.a. Jerry Haimé, Anne Krul, Mikel Haman en Reggie Williams.

Zij creëerden vanaf de jaren tachtig safe spaces en community-initiatieven voor zwarte mensen die al dan niet openlijk queer waren en/of met hiv leefden.

Wees welkom en maak kennis met deze zwarte community leaders en initiatieven.

IHLIA LGBTI Heritage is de plek waar de lhbtq+ geschiedenis van Nederland wordt gearchiveerd en bewaard.

House of Hiv – House of IHLIA

Er waren twee kamers te bezichtigen bij het IHLIA: in de ene kamer meer over de in 2005 overleden Janherman Veenker, wiens archief is nagelaten bij IHLIA; de tweede kamer was een schatkamer vol bijzondere stukken.

Janherman Veenker heeft veel betekend voor de lhbtq+ community en later ook de hiv-community.  Toen aids opkwam, realiseerde hij zich als een van de eersten in ons land wat voor impact het zou kunnen hebben op de positie van homo’s, sekswerkers en druggebruikers. 

Hij was in 1967 al op 17-jarige-leeftijd in Groningen actief en verhuisde voor werk naar Amsterdam waar hij actief werd voor het COC Amsterdam. Hij was notulist bij de eerste Europese Aidsconferentie van het COC in 1984 en later secretaris van het adviesorgaan van de overheid, de Nationale Commissie Aids Bestrijding (NCAB).  Ook was hij betrokken bij de oprichting van het Aidsfonds en bestuurslid bij drugsorganisatie Mainline.

Ook werd in deze kamer stilgestaan bij de rol van de lhbtq+ community in de aanpak van hiv en aids, iets wat Veenker stimuleerde. Hoe zij zelf de voorlichting voor de eigen groep en het gezamenlijk rouwen om het verlies van dierbaren vormgaf.

De tweede kamer was een schatkamer vol met bijzondere stukken die in de loop van de jaren zijn nagelaten en ondergebracht bij IHLIA. Met onder meer aandacht voor Jehoeda Sofer en Dolly (Terence) Cook, die vrijwilliger bij IHLIA waren en overleden aan de gevolgen van aids.

Er waren ook twee quilts tentoongesteld, waaronder die voor de cliënten en buddy’s van Schorer Buddyzorg.

Het Prostitutie Informatie Centrum, het PIC, geeft informatie over sekswerk vanuit het perspectief van sekswerkers aan iedereen die er interesse in heeft.

House of Hiv – House of PIC

In de geschiedenis van hiv blijven de verhalen van sekswerkers voor een groot deel onderbelicht. Het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) neemt deel aan deze tentoonstelling om juist ook deze groep zichtbaar te maken. 

Het is belangrijk dat de verhalen opgetekend worden nu de generatie die het heeft meegemaakt (voor een deel) nog in leven is. Vele verhalen zijn niet verteld of in de vergetelheid geraakt. Deze moeten nu vastgelegd worden, nu dat nog kan. Ook ligt veel materiaal her en der verspreid. Door deze tentoonstelling wordt dit allemaal samengebracht. 

Door de jaren heen hielden verschillende organisaties zich bezig met de belangen van sekswerkers. Toen aids in de jaren tachtig in Nederland opkwam was de belangenbehartiging gefragmenteerd. De GG&GD was via de soa-spreekuren betrokken bij preventiewerk en de Mr. A. de Graaf-stichting was al sinds de jaren zestig bezig met de acceptatie van sekswerk als arbeid. In het kielzog daarvan werd in 1985 De Rode Draad opgericht als belangenbehartigingsorganisatie. Het Prostitutie Informatie Centrum (PIC) startte in 1994 om stigma’s rondom sekswerk te bestrijden. 

In de kamer bij het PIC is er meer te zien over die eerste jaren van het PIC, de impact van hiv en aids bij sekswerkers, en hoe sekswerkers vandaag de dag nog steeds te maken hebben met stigma.

Mainline komt op voor de rechten en de gezondheid van mensen die drugs gebruiken. Mainline richt zich primair op mensen die, samenhangend met het druggebruik, problemen op verschillende leefgebieden ervaren en daardoor in de marge van de samenleving (dreigen te) raken en/of mensen die door middelengebruik (aanzienlijke) gezondheidsrisico’s lopen.

House of Hiv – House of Mainline

Stichting Mainline werd in 1990 opgericht door drie jongemannen die een halt wilden toeroepen aan de aidsepidemie onder intraveneuze druggebruikers. Doordat het injecteren van drugs vaak niet hygiënisch gebeurde, liep deze groep extra risico. Terwijl in de jaren tachtig maatschappelijk gezien steeds meer aandacht kwam voor aids, werd deze groep druggebruikers aan hun lot overgelaten. Het ging om mensen die te maken hadden met afkickverschijnselen, een leven op straat en een aftakelende gezondheid door hun gebruik. Tegenwoordig is duidelijk dat intraveneuze druggebruikers maar liefst 29 keer zoveel kans hebben om hiv op te lopen dan de gemiddelde persoon. 

De Mainline-oprichters beseften de noodzaak en besloten een uniek magazine te maken met informatie over druggebruik en gezondheid. Onder gebruikers werd het blad, dat de taal van de straat sprak, al snel een hit. Met steun van de gemeente Amsterdam en later de rijksoverheid werd het blad landelijk verspreid op plekken waar gemarginaliseerde gebruikers vertoefden: steegjes, parken, methadonverstrekkingen en tippelzones. 

De veldwerkers en redacteuren van Mainline onderhielden goede contacten met hiv-behandelaren, psychiaters en gebruikers, waardoor de laatste ontwikkelingen op het gebied van hiv-medicatie direct aan gebruikers verstrekt kon worden. De harm reduction methode – in Nederland al decennia een pijler van het drugsbeleid, gericht op het beperken van (gezondheids-)schade ten gevolge van drugsgebruik – bewees zich als een zeer kosteneffectieve manier om hiv onder deze kwetsbare groep terug te dringen. Maar misschien nog belangrijker, als dé manier om de algehele gezondheid en positie van druggebruikers in Nederland en zelfs wereldwijd te versterken. 

Geluidsfragmenten

Dagboeken Bea de Trog

Mainline magazine

August de Loor

Spuitomruil

Velvet Underground

hello gorgeous is een kleine community organisatie die bergen verzet in de aanpak van stigma.

House of Hiv – House of hello gorgeous

De kamer van hello gorgeous was te zien in het oude krakerscomplex Tetterode. De potten & flikkers disco Trut is onderdeel van Tetterode en was de plek waar Act Up! Amsterdam werd opgericht in 1990.

Vanaf het begin van de epidemie in ons land slaagde de homobeweging erin om invloed te hebben op het aidsbeleid, en werd de voorlichting over hiv en aids vóór homomannen dóór homomannen gedaan. Homogezondheidsorganisaties verpakten de vrij veilig-boodschap in folders, workshop, campagnes en zelfs in een pornovideo. Dit resulteerde in de jaren negentig in spraakmakende campagnes in het Amsterdamse uitgaansleven.

Dat homo’s veel invloed hadden, bleek echter geen garantie dat het allemaal ook goed zou komen. Het activisme van Act Up! Amsterdam was nodig om ervoor te zorgen dat de rechten van mensen met hiv en aids voorop stonden.

Onze kamer heet Nachtzweet en vertelt hoe homomannen hun eigen voorlichting vormgaven en eert het activisme van Act Up! en de activisten die erdoor zijn geïnspireerd. 

Maak kennis met Eric en André, de oprichters van Act Up! Amsterdam, met Tanne, Martin, !Niet Slikken! de Safe Sex Guerrilla, PrEPnu, Elias van Secret Garden en andere activisten.