Actueel

In deze aflevering van Andere Tijden blikken we terug op de jaren tachtig, toen aids nog een dodelijke ziekte was. Angst, vooroordelen en onwetendheid zorgden ervoor dat veel patiënten in isolement stierven. Vrijwilligers – de zogeheten buddy’s – boden steun op een moment dat velen afstand hielden, uit angst om zelf besmet te raken. Hoe hielden deze buddy’s zich staande in een tijd waarin de ziekte zoveel angst en afkeer opriep?

Je kunt de aflevering van Andere Tijden hier bekijken.

Toen in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam in 1987 de eerste aidsafdeling open ging, was daar al een periode van grote angst en paniek aan voorafgegaan. Wat was dit voor besmettelijke en vooral dodelijke ziekte en hoe er mee om te gaan? Lees en beluister hier de verhalen van zes verpleegkundigen, die vanaf 1982 de eerste aidspatiënten verpleegden en daarmee echte pioniers zijn.

De eerste berichten

Op 5 juni 1981 verscheen in het weekblad van het Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) een verontrustend rapport. Binnen enkele maanden werd er bij vijf jonge en tot voor kort gezonde mannen uit Los Angeles een zeldzame, maar dodelijke vorm van longontsteking vastgesteld. In de maanden erna groeide het aantal diagnoses alarmerend. De medische wereld stond met de handen in het haar en zag hoe een onbekend virus in korte tijd vele slachtoffers eiste. 

Bekijk de tentoonstelling op de site van het museum voor de verpleegkunde.

De Amsterdamse huisarts Adrie Heijnen (69) werkte 37 jaar in de rosse buurt. Drugsverslaafden, daklozen, sekswerkers en raamexploitanten waren zijn patiënten. Hij nam per 1 oktober afscheid van zijn praktijk in de Koestraat. ‘Ik heb mijn hart verloren aan deze mensen.’

Hij studeerde geneeskunde in Groningen en hield zich als 19-jarige al bezig met gezondheidszorg voor homoseksuelen. Nadat hij in 1985 zijn huisartsenopleiding had afgerond, vertrok hij een jaar later naar Amsterdam waar de aidsepidemie gaande was. Hij werd aangetrokken door SAD, een stichting die zich bezighield met gezondheidszorg voor homoseksuelen, om namens de Nederlandse Commissie Aids Bestrijding nascholing over hiv te verzorgen aan huisartsen.

“Het waren roerige tijden. Onze praktijk werkte als een magneet op mannen met hiv die op zoek waren naar onbevooroordeelde hulpverlening. Er kwam een golf van patiënten met een hiv-besmetting bij ons over de vloer. Velen van hen zagen hoe vrienden door aids aan hun einde kwamen en wilden zo’n ontluisterend eind niet. Euthanasie bracht vaak uitkomst. Gelukkig kwam er met de triple-therapie vanaf 1995 langzaam licht aan de horizon.”

Lees het interview in Het Parool verder hier.

Tijdens deze middag duiken we in de verhalen van Amsterdamse intersectionele solidariteit en intergenerationele verbinding. We luisteren naar vrouwen en lhbtqiap+-personen die al decennialang strijden voor gelijkheid, en naar Turkse en Marokkaanse activisten die sinds de jaren 70 en 80 hun stempel drukken op de stad. Hun ervaringen vormen een levend archief van verzet en verbinding.

Op het podium klinken poëtische stemmen die de veelzijdige geschiedenis van de stad tot leven brengen. Tegelijkertijd presenteren we een speciaal boekje, samengesteld door deelnemers die zich in de archieven lieten inspireren tijdens onze workshops en tours. Zij doken in verborgen bronnen en schreven hun eigen perspectieven op deze erfgoedverhalen. Dit moment is een viering van doorzettingsvermogen, een levendige ontmoeting tussen verleden en heden, en een erfenis voor het Amsterdam van morgen.

11 oktober – van 13.45 – 18.00 uur

Meld je hier aan voor deze gratis erfgoedmiddag ter ere van 750 jaar Amsterdam.

De documentaire ‘Mijn broer’ heeft de prijs voor beste lange documentaire gewonnen op het Film by the Sea festival in Vlissingen het afgelopen weekend.

De film is gemaakt door Koert Davidse en gaat over zijn jongere broer Bart, die op 28-jarige leeftijd in 1986 overleed aan de gevolgen van aids. Bart behoorde bij de eerste mensen die doodging aan aids in Nederland.

In een interview met de PZC zegt Koert dat hij met deze film na 40 jaar de stilte doorbreekt.

Lees verder hier

De eerste museale overzichtstentoonstelling sinds zijn onverwachte overlijden twee jaar geleden: Erwin Olaf – Freedom. De tentoonstelling eert de veelzijdige en veelvormige kunstenaar die hij was en belicht zijn volledige creatieve proces. Naast iconische kunstwerken en series van Erwin Olaf toont de presentatie ook minder bekend werk, waaronder video’s en sculpturen, zijn commerciële fotografie en persoonlijk archiefmateriaal. De tentoonstelling eindigt met zijn laatste werk: een onvoltooide video.

Van 11 oktober 2025 tot 1 maart 2026

Lees verder hier.

Universiteit van Amsterdam

Ben jij geïnteresseerd in de wijze waarop de aidsepidemie sinds de jaren tachtig ingreep in de levens van direct betrokkenen? Wil je betrokkenen daarover interviewen en wil je je ontwikkelen tot wetenschappelijk onderzoeker? In dit promotietraject breng je de sociale geschiedenis van aids in Nederland in kaart en leg je contacten met mensen die aids van nabij hebben meegemaakt.

De vacature sluit op 13-10-2025. De eerste ronde sollicitatiegesprekken zal begin november plaatsvinden.

Bekijk de vacature op uva.nl

NPO radio 1

Begin jaren tachtig schrikt de wereld op van een nieuwe, dodelijke ziekte: aids. Terwijl wetenschappers naarstig zoeken naar een geneesmiddel, krijgen de eerste getroffenen niet alleen een virus te verwerken, maar ook een verstikkend stigma. Vangnetten ontbreken vrijwel; pas in 1985 ontstaat uit een actie van een groep homomannen – kerstpakketten voor aidspatiënten – het Aidsfonds. In datzelfde jaar wordt de hiv-test beschikbaar. Voor wie toen positief testte, was dat misschien wel een onverbiddelijk doodvonnis op papier.

In de slotaflevering van de zomerserie ‘Ooggetuigen’ spreekt Coen Verbraak met artsen en mensen wier leven door zo’n uitslag voorgoed veranderde. Hoe was het om te leven met een virus dat je uit de samenleving duwde en diepe sporen trok in je persoonlijke omgeving?

Te gast: Reina Foppen, Robert Witlox en Peter Reiss.

Het Parool

Een groep queer Amsterdammers zou graag zien dat er meer straten in de stad naar historische queer personen worden vernoemd. In aanloop naar Pride organiseert de groep daarom een verkiezing. ‘Ik denk dat Jos Brink kanshebber is.’

Lees het artikel in Het Parool